Tekst Framing: het perspectief van je woorden

Je lezer beïnvloeden door je tekst te framen, hoe doe je dat? En waar gaat framing eigenlijk over? Als je schrijft wil je de lezer beïnvloeden, dat is duidelijk. Het liefst op zo’n manier dat hij of zij niet in de gaten heeft dat er beïnvloeding plaatsvindt.

Waar het bij framing om gaat is dat jij, als schrijver van een stuk tekst of een bericht, van te voren goed nagaat welk perspectief je je lezer wilt bieden. Wat wil je dat hij of zij leest? En hoe verplaats je je zo in de lezer dat je boodschap aankomt? Feiten en argumenten zijn belangrijk, maar nog belangrijker is het dat je je tekst en boodschap framet. Waarbij je een specifiek gevoel aanspreekt dat de lezer heeft over het onderwerp.

Tekst perspectief en frame

Framing is goed inzichtelijk te maken met behulp van een aantal voorbeelden in het dagelijks leven. Overigens is het vaak de combinatie van tekst en plaatje waardoor het frame helder wordt. Lees maar eens verschillende krantenkoppen over hetzelfde onderwerp, bij voorbeeld deze:

‘Lang leve de vriendelijke ouderwetse conducteur’ – op een NS blog

‘De conducteur gaat geen politieagent spelen in de trein’ – bericht van de Spoorwegvakbond.

Allebei berichten over de rol van de conducteur waarmee meteen een frame wordt neergezet. Wat meteen opvalt is de positiviteit van het eerste bericht en de negativiteit van het tweede. Veroorzaakt door onder meer de ontkenning. Een paar basis regels voor framing vind je hieronder, maar eerst nog een visueel voorbeeld.

Visueel frame als ondersteuning van je tekst

De plaatjes spreken voor zich. Waar het eerste plaatje eerder afschrikt dan uitnodigt, komt het tweede een stuk uitnodigender over. Het frame is makkelijk neergezet. Vraag jezelf af:

  • Welk gevoel heeft de reiziger en wat wil je daarmee doen in je tekst of plaatje?
  • Welk verhaal wil je vertellen? In dit geval: wil je iemand uitnodigen of wegjagen?
  • Welke woorden en beelden gebruik je hiervoor?


Tekst framen, wat zijn de regels?

1. Wat is belangrijk voor de ander?

Zet jezelf even uit en ga echt op zoek naar wie die ander is voor wie je schrijft. Schrijf je voor de man of vrouw in de trein, vraag je dan bij voorbeeld af: waarom zit hij in de trein? op welk tijdstip? waarom is dit bericht belangrijk voor hem? welke treinervaring heeft hij of wil hij opdoen?

2. Maak het concreet

Wat bedoel je precies met je tekst? Of je tekst nu lang of kort is maakt niet uit. Wat gebeurt er in je tekst of plaatje en waar gaat het naartoe.

Hoe concreet vind je dit plaatje? Het is mooi dat je ziet waar je mee mag vissen – dit ondersteunt het frame. Tegelijkertijd leiden de plaatjes aan de rechterkant af – hierdoor wordt het frame onduidelijker.


3. Zorg dat de ander geen negatief beeld over zich krijgt

Niemand wordt gemotiveerd als hij of zij eerst een slecht gevoel krijgt over zichzelf. Deze foto is wel extreem… Word jij gestimuleerd om anders te gaan eten als je eerst voor vetzak wordt uitgemaakt?


4. Gebruik woorden die passen

Woorden moeten bij je doelgroep passen, bij het medium dat je gebruikt en bij de boodschap die je overbrengt. Facebook taal voor een advertentietekst is bij voorbeeld heel anders dan de taal voor een officieel bericht. En denk ook na over de leeftijd van je doelgroep.

Vergeet ook vooral niet humor te gebruiken om de aandacht te trekken.

Dit is een mooi voorbeeld dat de aandacht trekt, de lezer doet glimlachten en stil laat staan bij een sale.

5. Benader het positief, gebruik geen ontkenningen in je tekst

Op de website van een zorgpraktijk vond ik de volgende tekst: “Afspraken op maandag moeten op vrijdag voor 13.00 uur worden afgezegd. Als een afspraak niet wordt nagekomen of te laat wordt afgezegd, moeten wij de afspraak in rekening brengen. U ontvangt hiervoor een factuur van € 50,- die wij bij voorkeur via automatische incasso met u verrekenen. Een factuur voor niet-nagekomen afspraken kan niet worden ingediend bij uw zorgverzekeraar.”

Begrijpelijk dat deze zorgverlener kosten in rekening brengt als afspraken niet worden afgezegd, maar werkt dit? Uit ervaring weet ik dat als dit bij mijn tandarts een keer gebeurt, terwijl ik altijd mijn afspraken nakom, ze dit niet in rekening brengt. De woorden ‘moeten’ en ‘niet’ werken tamelijk afschrikwekkend

Als klant heb ik meer begrip voor de volgende tekst: “Soms kan het gebeuren dat u noodgedwongen een afspraak moet afzeggen. Doet u dit zo snel mogelijk en minstens 24 uur (een werkdag) van tevoren telefonisch of aan de balie de afspraak af te zeggen. De gereserveerde tijd zal dan niet in rekening worden gebracht.”

Ook hier wordt ‘niet’ gebruikt, maar wel op een veel positievere manier!

Tot slot

Tekstschrijven is de lezer verleiden. Natuurlijk zijn er nog veel meer ‘trucs’ waardoor je de aandacht trekt, zoals bijvoorbeeld de layout en de tijd of datum dat je iets publiceert.

Altijd is het frame belangrijk, en het is interessant om met je ‘framebril’ op allerlei teksten bewust te lezen en te analyseren hoe je wordt beïnvloed.